Mai Văn Phấn

t́m biểu tượng mới cho t́nh ái

Nguyễn Hoàng Đức

 

 

 

 

 

Mai Văn Phấn

 

 

Như­ thể đến hẹn lại lên, sau hai tập “Hôm sau”, và “Đột nhiên gió thổi” (2009), cuối tháng 11 năm nay (2010), Mai Văn Phấn tŕnh làng một tập thơ mới “Bầu trời không mái che”.

“Không mái che” biểu hiện cho cái ǵ? Ng­ư­ời ta thư­­ờng nói về một sự hưởng thụ không gian như­­ “bữa ăn ngoài trời”, tiệc ngoài trời, hay dă ngoại ngoài trời… Vậy chữ “ngoài trời” biểu hiện cho cái ǵ? Ngoài trời, nghĩa là tất cả những cánh cửa đă đ­ư­ợc tháo tung, những biên giới đă đ­ư­ợc tháo cởi, những rào che đă đư­­ợc tháo bỏ… ngư­­ời ta đ­ư­ợc tự do hoàn toàn, mọi thứ đều phơi lộ để hư­ởng thụ một không gian thoáng đạt cùng những làn gió dào dạt thổi không vách ngăn, không bến, không bờ. Và ánh sáng trắng của mặt trời, thứ chói sáng nhất trên thế gian này, thứ ánh sáng mạnh hơn mặt trăng đến cả triệu lần. Ánh sáng đó chảy tràn trong không gian tháo tung và phơi mở, lùa vào tận chân tơ kẽ tóc mọi vật không mái che. Và hiển nhiên nó sẽ khải hoàn ca trên những ǵ đư­­ợc phô bày, phơi mở...

Đó là không gian t́m kiếm t́nh ái trong tập thơ “Bầu trời không mái che” của Mai Văn Phấn. Anh giành cả tập thơ này để tận hư­­ởng, ch́m đắm, chia sẻ, hân hoan và thậm chí ngụp lặn, rồi cất cánh thăng hoa cùng t́nh ái. Lâu nay, chúng ta vẫn biết, vẫn nói về một phong trào thơ văn sex. Nghĩa là có một bộ phận đông đảo các cây viết chú mục lao vào biểu hiện các trạng thái mặc cảm sex, khao khát sex, quyến rũ sex, và trư­­ng diện sex…

Nói cách nghĩa đen, Mai Văn Phấn cũng lao vào lănh địa sex, nh­ưng khác hẳn mọi ngư­­­ời, Mai Văn Phấn đă tấn phong cho chiếc giư­­­ờng t́nh ái thành những miền ảo ảnh - bay bổng những hân hoan lư tư­­­ởng và siêu việt, v́ thế ái t́nh đă đánh rơi mọi ngôn từ phơi lộ trực tiếp để trở thành một mảnh đất bồng lai mộng mơ nào đó.

Mở màn, Mai Văn Phấn không nh́n bạn t́nh nh­ư­­ một h́nh thể giới tính gợi dục trực tiếp, mà phái đẹp giống như­­­ một đào hoa tri kỷ, cơ thể nếu có mở ra, th́ đó chỉ là cánh cửa đón rư­­­ớc tâm hồn ta chảy cùng nàng đến một thiên thai. Mai Văn Phấn tả bạn t́nh:

                        Bờ vai em bức t­ư­­ợng ngày x­a
                        Anh giấu kín ngăn sách
                        Ngọn đồi kiêu hănh
                        Nâng anh gió mạnh
                        Cây cầu bắc qua tháng ngày
                        Nơi lũ trẻ giữ bao bí ẩn
                        Vạt cỏ mềm cơn mơ âu yếm
                        Quấn chặt anh chăn ấm sơ sinh

Ái t́nh với Mai Văn Phấn không bao giờ chỉ đơn giản là sự hợp cẩn, mà luôn luôn trong chiều sâu sức hút âm dư­ơng của nó, là nhựa sống đang chảy trên lá, trên cành, là sức sống như­­ nguyên lư càn - khôn đang âm thầm cuộn chảy trong mọi nguồn mạch của vũ trụ, từ ḍng suối trên núi cao đổ xuống đến những gân mạch của từng chiếc lá đang hút n­ư­ớc và ánh sáng mặt trời:

                        V­ư­ơn thẳng
                        Tán cây quang hợp mặt trời
                        Lá chồng lên nhau hoan hỉ
                        Bật dậy thở chung ḍng nhựa
                        Máu từ đất đai chạy qua bàn chân

Như­­ng mở màn của hoà âm t́nh yêu, tr­ư­ớc đó luôn luôn là giai điệu ṿ vơ của cô đơn. Một hạt nhân nếu không co rút về số một là chính nó, chính cái bản tính thuộc về nó, th́ nó không bao giờ có thể phát triển nở thành cây quả mang theo hạt nh­ư­ nó. Một chiếc giầy bên phải nếu không có độ cong ngư­­ợc với chiếc giầy bên trái, th́ không bao giờ cả hai có thể kết hợp thành một đôi giầy. V́ thế, có một triết gia mới nói: “Phải là ḿnh một cách hoàn hảo nhất mới có thể kết hợp với ng­ười khác đ­ược”. Với Mai Văn Phấn cũng vậy, trư­ớc khao khát hợp đôi của t́nh ái, anh đă thấy cuộc đời ḿnh thiếu vắng vô tận. Thiếu đến đâu? Thiếu khuyết cả một nửa để vĩnh viễn định nghĩa ḿnh không bao giờ toàn vẹn mà chỉ là một nửa mà thôi:

                        Lúc cô đơn anh nghĩ
                        Là nửa trái cây
                        Nửa tiếng chim hót
                        Nửa hang sâu
                        Một phần tiếng động
                        Nửa con cá
                        Một góc thân tầu
                        Nửa lặng im nối vào mặt phẳng

Có một triết gia nói: “Một nửa cái bánh mỳ vẫn là bánh mỳ, như­ng một nửa chân lư không bao giờ là chân lư cả”. Trong sự cô đơn xót xa, hành tŕnh tư­ duy của Mai Văn Phấn đă t́m đến cái đích trống vắng, h­ư vô, và xót xa này. Một nửa trái cây­? Vẫn là trái cây! Một nửa tiếng chim hót th́ là cái ǵ? Chẳng lẽ có một nửa nốt son! Một nửa tiếng đàn th́ là cái ǵ? Không, nó không thể trở thành tiếng đàn, mà chỉ là tiếng dây thép lùng bùng v́ căng chư­a thẳng mà thôi. Một nửa con cá? Th́ là con cá chết! Một góc thân tàu ? Th́ tàu sẽ đắm! Và anh chỉ có nửa thân anh, làm sao có thể kéo lê ranh giới để làm thành một nửa vư­ơng quốc của t́nh yêu. Không! Em ơi, một nửa của em, một nửa của t́nh yêu sẽ là tất cả. Bởi lúc đó chúng ta mới có thể chập lại thành con tàu l­ướt trên mặt sóng. C̣n nếu không có em, anh chỉ là nửa lặng im trôi vào mặt phẳng. Mặt phẳng là cái ǵ? Là thân anh không thể kéo dài thành những đ­ường cong hút hồn của em, những đường cong r­ước anh b­ước vào thế giới thiên thai cực lạc, quên ngày, quên tháng, để tụ về ư nghĩa của hạnh phúc. Nếu không có em, ái t́nh của anh sẽ bị trôi vào mặt phẳng. Mặt phẳng ở đây là vô cảm, vô nghĩa, v́ nó thiếu những đường cong để trở thành cuộc lắp ráp ư nghĩa tuyệt đối cho ái t́nh.

Và Mai Văn Phấn mặc cảm cô đơn như­ một chiếc giầy không có đôi, một con chim lạc bầy, hay một gă đàn ông không đư­ợc ở bên ngư­ời bạn t́nh khác giới. Không! Mai Văn Phấn đă đem vào nỗi cô đơn của ḿnh những vỉa quặng sâu nhất của tiềm thức. Cô đơn nh­ư đỉnh núi chon von, như­ng không phải chỉ đỉnh núi cô đơn, mà nỗi cô đơn đó đư­ợc đặt móng từ sâu thẳm ḷng đất, tối tăm, hoang vu, lạnh lẽo. Cô đơn rùng ḿnh cơn tê tái thấu suốt cái địa tầng. Đúng thế, Mai Văn Phấn đă m­ượn cả lư thuyết vô thức, mặc cảm t́nh dục bị dồn nén của Freud để miêu tả nỗi cô đơn của ḿnh. Trong những khao khát hợp đôi với bạn t́nh, những cơn mơ trá h́nh mang theo h́nh ảnh giao hoan, như­ ch́a tra vào khoá, gậy chọc vào bùn, rui cắm vào mè… C̣n vô thức giới tính của Mai Văn Phấn th́ mang h́nh cái bút, đang tự nhiên ngắm nỗi cô đơn chư­a đ­ược chấm vào mực của ḿnh!

Chiếc bút trên bàn. Khi dọn dẹp vẫn muốn để lại. Cầm bút thư giăn, vừa lạ vừa quen. Quản bút nhẵn ngón tay cầm. Đôi khi tháo ruột bút xem (phải tháo trộm v́ hành vi quái đản). Mở nắp bút như bật cánh cửa, cậy nắp hầm tối... Cảm giác chợt thức, chợt mở mắt. Muốn tháo nắp bút một nơi. Nắp bút để trên, thân bút bên phải hay ở dưới. Cả ngược lại.
 
Mở…
Lắp...

Sau cô đơn đă biến thành trận cuồng phong của khao khát. Nó biến thành cơn gió mạnh mẽ muốn xé nát cả những đỉnh núi đợi chờ trong cơn hoá đá, rêu mờ:

                        Nhoài lên mỏm đá sắc
                        Thân thể gió trầy x­ước
                        Máu của gió là m­ưa
                        Nắng nhỏ xuống
                        …
                        Giang tay núi đạp chân vào đất
                        Ṿ nát
                        Xé toang thân gió
                        Ánh sao rơi
                        Buổi sớm vỡ oà

Ái t́nh với Mai Văn Phấn dâng lên từ cô đơn, chẳng khác ǵ vực thẳm xây lên non cao. Nh­ưng xa hơn thế nó chẳng khác ǵ ḍng nư­ớc đư­ợc bắt nguồn từ luồng lạch, từ hạt giống, từ khao khát sinh sôi để truyền sinh. Ái t́nh đ­ược thực hiện nh­­ư nguyên lư nảy mầm sinh sôi cho cây cỏ, chim muông và toàn thể vũ trụ, trong đó có nàng với chàng d­ư­ờng nh­­ư là cặp nhân vật chính của khát vọng gieo hạt:

                        T́m miệng anh gieo hạt
                        Gió níu chân tay đất dịu dàng
                        …
                        Chớp sáng nứt vỏ
                        Mùa xuân trào miệng hát
                        Chờ nảy lá mầm
                        Gió mang mặt đất đi

Đây là những câu thơ hay, đặc biệt hai câu cuối rất hay. Chẳng có ǵ nặng nề nh­ư đất, trong Kim Dịch, trong các thành tố Kim, Mộc, Thuỷ, Hoả, Thổ, th́ Thổ - tức đất đai vẫn đ­ược coi là thành tố nặng nề nhất, v́ nư­ớc th́ chảy, hoả th́ bốc cao, c̣n đất th́ ù ĺ bất động nằm nguyên đó… Vậy mà ái t́nh như­ làn gió của Mai Văn Phấn có thể “Gió mang mặt đất đi” thật là thăng hoa mănh liệt, ào ạt vỗ sóng, cuồn cuộn vô bờ. Và sức mạnh đó d­ường như­ chỉ đ­ược bắt đầu từ đôi môi nàng “t́m miệng anh gieo hạt”. Rồi đan lồng vào đó là một sức mạnh thật tinh tế phi phàm, sức mạnh của mầm cây, ánh sáng và trí tuệ.

                        Chớp sáng nứt vỏ
                        Mùa xuân trào miệng hạt

Và sức mạnh ái t́nh đó nh­ư ngọn gió thần diệu đă thổi bốc mọi thứ lên tận đỉnh chon von. C̣n cao hơn cả đỉnh, nó nhắm h­ướng cả mặt trăng bay tới:

                        Anh d́u em lồng lộng váy hoa
                        Hôn em, ngón tay út
                        Nâng em lên trăng

Ái t́nh đó vút lên như­ lùa vào sức sống của Càn - Khôn một sức sống sinh nở tinh khôi, làm cho đất đai sáng sủa, rực rỡ, tư­ơi tắn, hồi sinh:

                        M­ưa thuận gió hoà gót chân
                        Trái tim rộng ràng ngực đất
                        Ḍng trăng cuồn cuộn thân cây
                        Lư­ớt nhanh nữa cho đất đai thêm sáng
                        Dấu chân, bàn tay anh dài theo

T́nh yêu giúp cho con ng­ười ta nhận ra toàn thể ḿnh thông qua một nửa kia. Và khi thiếu vắng nửa kia ngư­ời ta liền mất cơ hội kết nối lại chính bản thân ḿnh. Mai Văn Phấn đă cảm nhận, không có em, cả thế giới như­ bị bỏ rơi, nó rơi vào vô nghĩa, v́ không gian như­ thể thiếu chỗ đặt mũi kim của chiếc compas để quay một ṿng tṛn bao quanh thế giới. Thiếu em, thế giới anh trở thành vô cảm. Anh không thấy ǵ! Không nghe đ­ược ǵ nữa:

Không ai giữ lại hồi c̣i đang lan trên đất. Tiếng c̣i kia vừa chạm anh, không vượt qua anh. Phía sau im lặng. Mọi vật trôi nh­ư nó vẫn trôi.

Khi em xuất hiện th́ thế giới dư­ờng như­ đư­ợc trở về trục quay của nó. Nhân danh em, mà thế giới mang khuôn mặt mọi ngư­ời trở nên sống động, rồi lại hít thở, lại ca hát, lại đau buồn, rồi lại sinh sôi: “Chỉ khi có em, tiếng c̣i kia lại tiếp tục trôi nhanh, dù con tàu đă rất xa”. Và khi em có mặt vụ bội thu của những nụ hôn lại ào ào gặt hái qua một đôi môi khả ái rất miệt mài đói khát:

                        Hôn và cầm tay anh
                        Tiếng chuông gió phủ dầy
                        Lá cây không dừng đ­ược
                        Gió thốc ngược cây rơm, mái rạ
                        Giật tóc, rách áo anh

T́nh yêu trong Mai Văn Phấn không đơn giản là một chiếc gi­ường hoan lạc. Mà đó là một quá tŕnh nh­ư nụ ra hoa, rồi hoa ra quả. Những nụ hôn có thể hiện lên như­ khao khát của hiện tại, những khao khát đó bắt nguồn từ hang thẳm cô đơn, đ̣i sống, đ̣i yêu và đ̣i gieo hạt. Rồi cuối cùng đ̣i đ­ược giang tay đón hài nhi chào đời từ giữa cơn đau tràn đầy hạnh phúc. Một cơn đau vĩ đại như­ sự trở dạ của Càn - Khôn muốn làm nên một cuộc sinh thành khai thiên lập địa:

                        Ngọn cây v­ươn mỏ con chim
                        Đang cúi xuống mớm vào miệng con từng hớp gió
                        …
                        Đặt con lên đất
                        Ḷng sông đau xé thân đêm
                        …
                        Giọng nói rất gần
                        D­ưới b́nh minh con hăy lột xác

Cả cuốn thơ dày hơn 120 trang của Mai Văn Phấn đ­ược chú mục riêng cho chủ đề t́nh yêu, chính xác hơn là nhắm thẳng vào t́nh dục. Như­ng ng­ười đọc không thấy gợi lên bất cứ một câu dung tục, thẳng t­ưng, trắng trợn nào, mà nó như­ làn gió siêu h́nh r­ước ái t́nh b­ước vào những cơn mơ, những ám ảnh, những hoài ức, những mư­ờng tư­ợng, và những giá trị đ­ược siêu việt hoá, lư tưởng hoá của t́nh dục thân xác. Nói đúng hơn, nó thánh hoá thân xác trong lộng lẫy, đẹp đẽ và lư tư­ởng để cất cánh bay cùng với tâm hồn đến cơi thiên thai, hoặc đến nơi mà t́nh dục đ­ược soi vào chiếc gư­ơng toàn thể của ḿnh, bao gồm: tiềm năng t́nh dục, chức năng t́nh dục và cứu cánh sinh hoa kết trái của thân xác đ­ược cứu rỗi cùng một lúc với tâm hồn. Thứ tâm hồn lúc nào cũng tham dự với thân xác để cứu văn t́nh yêu khỏi tiêu cháy đồng xu cuối cùng ở chốn nhục thể, thanh lâu.

Và một ái t́nh nh­ư vậy đă sản sinh, hoá sinh và phục sinh thế giới bay khỏi đầm lầy chăn gối xây một thế giới thiên thai ngự trên những v́ sao. Đó là thông điệp, theo tôi Mai Văn Phấn muốn gửi đến mọi ng­ười qua tập “Bầu trời không mái che”.

 

NGUYỄN HOÀNG ĐỨC

Đồ Sơn, 3-12-2010

nguồn: hoaikhanh.vnwebblogs.com